60 jaar Turkse gastarbeiders in Nederland: rondreizende tentoonstelling vertelt hun verhaal

Het is dit jaar zestig jaar geleden dat de eerste Turkse gastarbeiders naar Nederland kwamen. Nederland en Turkije tekenden een contract om arbeiders te werven. De gastarbeiders kwamen te werken in de fabrieken en op het land onder vaak zware omstandigheden. Een expositie op het Mercatorplein in West vertelt het verhaal van zestig jaar Turkse migratie. Emre Ünver is stadsdeelvoorzitter van Nieuw-West. Zijn opa kwam in 1968 naar Nederland, zijn vader volgde in 1974. "Ik ben de eerste van de familie die in 1981 in Amsterdam geboren is." De foto van de Amsterdamse politicus hangt groot op het Mercatorplein, omringd door de gezichten van eerste generatie Turkse migranten, hun kinderen en kleinkinderen. De opa van Ünver kwam via België terecht in Amsterdam. Hij kreeg een baan bij de Ford-fabriek in de Westhaven. "Mijn vader en mijn ooms waren - na de gezinshereniging - allemaal medewerkers van de Ford-fabriek. Een andere oom zat bij de NDSM-werf. Voor de gezinshereniging woonden ze in de pensions. Je kent het wel, bedden die werden gedeeld. De ene ploeg sliep er overdag als de andere ploeg aan het werk was. Als die arbeiders terug kwamen gingen de anderen werken." De Turkse Arbeidersvereniging In 1974 werd de Turkse arbeidersvereniging HTIB opgericht. Doel was het verbeteren van de positie van Turkse Nederlanders en het bevorderen van hun integratie in Nederland. Mustafa Ayranci was een van de oprichters. "Ik had een vriend die heette Henk. We werkten samen in Amsterdam-Oost. Wij kregen toen elke week het salaris in een envelop. Henk vroeg aan me wat ik per week verdiende. Ik zeg 168 gulden. Hij zegt: 'ik verdien 280 gulden'. De volgende dag is Henk naar de personeelschef gegaan om te zeggen dat het niet eerlijk is. Een week later kreeg ik ook 280 gulden. Dat is een voorbeeld van de ongelijkheid die er toen was." "Daarom moesten wij vechten voor gelijke rechten in de samenleving. Voor eerlijke lonen, huisvesting, gelijke rechten voor onze kinderen in het onderwijs. En we hebben gigantisch veel bereikt. Dubbele nationaliteit, stemrecht, huisvesting, noem maar op." Op het Mercatorplein hangen de foto's van drie generaties Turkse Nederlanders die een bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse samenleving en zich hebben ingezet voor mensenrechten en vrouwenemancipatie. In Nederland wonen zo'n half miljoen Turken, waarvan vorig jaar 11.566 in Amsterdam.  Nog steeds discriminatie Er is veel bereikt, maar volgens Mustafa is het gevecht nog niet gevochten. "Nog steeds vechten wij tegen alle vormen van racisme en discriminatie." Ook stadsdeelvoorzitter Ünver ziet dat er nog een weg te gaan is. "Gelijke rechten op papier is prachtig, maar als je dat niet kunt eigenen, dat recht niet tot je kan nemen, dan blijft het een papieren realiteit. En we zien dat nu toch wel met uitsluitingen op de arbeidsmarkt, mensen die met de juiste papieren toch onder hun niveau werken. Maar dat is maar één kant van het verhaal. De andere kant is dat de vooruitgang ook tastbaar is. Je ziet nu dat onder de jongere generatie heel veel mensen hoog opgeleid zijn, heel veel mensen ook praktisch opgeleid zijn. Mensen die heel goed aan hun brood kunnen komen. Er zijn veel meer mensen met een eigen huis. Dus het is een organisch proces. Ik zou zeggen dat het redelijk goed gaat." De expositie over 60 jaar Turkse migratie is tot 11 oktober te zien op het Mercatorplein. Daarna verhuist de tentoonstelling naar het NDSM-terrein.