Al het religieus erfgoed van de stad op de kaart gezet: "Een gratis openluchtmuseum"

In aanloop naar de 750ste verjaardag van Amsterdam dit jaar, is vandaag 'De andere kaart van Amsterdam' gelanceerd. Dit is een interactieve kaart, die zowel via de website als app te bezoeken is, die het religieus erfgoed van de stad laat zien. Amsterdam is een stad met een rijke geschiedenis en een grote mix van culturen. Dat betekent dat verschillende religies door de eeuwen heen hun stempel hebben gedrukt in de stad. Historici Hermine Pol en August den Hollander zijn de bedenkers en nemen ons vandaag mee op sleeptouw: "Heel veel van het Amsterdams religieus erfgoed is wel in musea en bibliotheken terechtgekomen, maar veel van het erfgoed staat ook gewoon op straat. En als je door de stad loopt, kun je het overal zien. Het is eigenlijk een gratis museum, een openluchtmuseum", aldus Hermine Pol, senior-conservator religieus erfgoed bij Museum Ons'​ Lieve Heer op Solder. "De website en app helpen je de verhalen achter de gebouwen en objecten te ontdekken". Katholieken en protestanten In de tijd van de Reformatie was het voor katholieken in de stad moeilijk om openlijk hun geloof te belijden. "Ze moesten stiekem hun geloof praktiseren", zegt Pol. Een van de plekken die dit geheime leven weerspiegelt, is de Schuilkerk. Dat is een gebouw dat van buiten niet zichtbaar is als kerk, maar van binnen een levendig centrum voor de katholieke gemeenschap. Deze verborgen kerk was vaak de enige plaats waar katholieken hun geloof konden delen, weg van de ogen van de protestantse heersers. Pas in de late 19e eeuw veranderde dit. In 1889 werd de Basiliek van de Heilige Nicolaas gebouwd, en recentelijk zelfs tot kathedraal verheven. "Na drie eeuwen van onderdrukking, konden de katholieken weer in het openbaar hun geloof belijden". Waalse kerk De tweede plek waar de historici ons mee naar toe nemen is de Waalse Kerk op het Walenpleintje, oftewel de Franse Kerk. "De kerk is een beetje verscholen. Amsterdam was een multilinguale stad, waar allerlei talen werden gesproken. Eigenlijk zoals vandaag de dag".   Synagoge van Uilenburg Verderop in de stad gaan we langs de Uilenburger Synagoge, een plek die vaak over het hoofd wordt gezien. "Veel mensen kennen deze synagoge niet, omdat ze naar de grotere, meer bekende Portugese synagoge gaan," vertelt Pol. "Dat is natuurlijk ook het doel van de kaart dat bezoekers op allerlei plekken komen die ze niet verwachten". Fatih Moskee Op de Rozengracht, in het hart van Amsterdam, staat een ander religieus gebouw: een moskee, wat vroeger een katholieke kerk was. "Als je goed kijkt, zie je boven op de toren en in het midden de halve maan. Vroeger stonden daar kruizen, toen het nog een katholieke kerk was. Omdat het een bestaand gebouw is, zie je dat het podium waar de imam staat iets gedraaid is, zodat hij toch in de richting van Mekka kan bidden", zegt bedenker van de andere kaart van Amsterdam August den Hollander, professor Religieus Cultureel Erfgoed aan de VU.  In de komende periode zullen er wekelijks nieuwe verhalen worden toegevoegd. Het doel is om de rijke religieuze geschiedenis van de stad verder uit te lichten en toegankelijk te maken voor iedereen die geïnteresseerd is in de religieuze diversiteit van Amsterdam. Op 27 oktober 2025, de eigenlijke verjaardag van Amsterdam, zal de kaart compleet zijn.