Architect Herman Hertzberger brengt met zijn ontwerpen mensen bij elkaar

In de serie Iconen voegen we steeds een nieuw portret toe aan de eregalerij van Noord-Hollandse grootheden. Deze week is dat architect Herman Hertzberger, bekend van onder meer het gebouw van Centraal Beheer in Apeldoorn en Vredenburg in Utrecht.  Op tafel ligt een groot en dik boek over de ontwerpen van architect Herman Hertzberger. "Maar dat is nog lang niet alles", meldt hij er maar meteen bij.  "Er zijn een heleboel projecten die nooit doorgegaan zijn. Je hebt er geen flauw benul van dat een architect een hoop projecten maakt die helemaal niet doorgaan. Dan kiezen ze voor een ander ontwerp of het gaat helemaal niet door." Tekst gaat verder onder de foto. "Dit is Centraal Beheer", wijst Hertzberger op een foto in het boek. Dat was in zijn tijd (1972) een vrij revolutionair gebouw. Dat is, denk ik, mijn belangrijkste gebouw. Het was geen gebouw met allerlei kamertjes en ook geen kantoortuin. Het waren allemaal aparte plekken waar mensen konden werken en contact met elkaar konden hebben in grote ruimten", aldus Hertzbeger  Tekenen "Ik kon redelijk goed tekenen. Toen las ik een folder van de Technische Hogeschool in Delft. Daar stond in dat je als je architect wilde worden, je goed moest kunnen tekenen. Toen dacht ik: dat kan ik. Ik had geen idee om kunstenaar te worden. En ik had een grootvader die houtconstructies tekende, daar ging ik wel eens op bezoek. Toen kwamen er dingen samen. Dat bracht me op het idee. Toen dacht ik: dat is misschien wel iets voor mij. Dat was vanaf het begin af aan een schot in de roos." Tekst gaat verder onder de foto. Studentenflat Het eerste project dat Hertzberger mocht doen, was de studentenflat aan de Weesperstraat in Amsterdam. "Dat was nog tijdens mijn studie. Met twee studiegenoten hebben we aan een prijsvraag meegedaan. Die hebben we gewonnen", vertelt de architecht. De verdere ontwikkelingen van het gebouw werd aan Hertzberger overgelaten: "Die andere knapen kregen andere besognes: de een kreeg een studiebeurs voor Amerika en de ander moest in dienst. Ik heb het verder ontwikkeld. Dat was natuurlijk een fantastische opdracht." Sociaal contact bevorderen  "Ik heb ontdekt dat het belangrijk is om sociaal contact te hebben, dat is mijn hoofdonderwerp. Dat heb ik geprobeerd om in praktijk te brengen, dat je door het maken van je omgeving sociaal contact kunt bevorderen. Dat lukt gewoon op allerlei plekken waar ik dat geprobeerd heb." "Alles wat ik geleerd heb, heb ik geleerd door te kijken. Voor mij is architectuur in de eerste plaats een voorziening. Je moet natuurlijk proberen het zo mooi mogelijk te maken, maar het is een misverstand dat je mooie dingen kunt maken. Dingen worden mooi als ze kloppen." Tekst gaat verder onder de foto. Teleurstelling Als je de leeftijd mag bereiken die Hertzberger heeft bereikt, hij is inmiddels 92, dan maak je ook mee dat gebouwen niet meer de functie hebben waarvoor ze ooit waren bedoeld. Of dat ze, in het ergste geval, plaats hebben moeten maken voor een ander gebouw. In het geval van het verzorgingshuis De Drie Hoven in Amsterdam is het een mix geworden. De functie van verzorgingshuis kwam te vervallen en om ruimte te maken voor een park met seniorenflats werd een deel van het complex afgebroken.  "Daar heb ik wel wakker van gelegen", moet Hertzberger beamen. "Niet omdat ik het gebouwd heb en er bloed, zweet en tranen in heb zitten, maar omdat het zo'n goede voorziening was. Het was gewoon goed, het werkte. Als ik dan nu die praatjes hoor over wat ze eigenlijk zouden moeten doen voor de bejaarden. Er komen steeds meer bejaarden. De medische wereld zorgt ervoor dat we allemaal 92 worden. Dan doet het heel erg pijn als je beseft dat we die voorzieningen hadden, maar dat ze verdwenen zijn. Dat vind ik een grote teleurstelling." Muziekcentrum Vredenburg "Maar er zijn ook dingen die goed gaan. Dat is toch in elk vak zo: het ene gaat goed, het andere gaat niet goed. Je moet er aan wennen dat je werk geen voltooide compositie is. Dat het groter wordt of kleiner wordt. Dat het veranderd. Het blijft nooit hetzelfde. Ik wil niet zeggen dat een gebouw een levend organisme is. Dat is het zeker niet, maar er wordt wel van alles aan gedaan. Soms het niet zo best, soms is het catastrofaal. En soms is het een geweldige verbetering. Dat gebouw in Utrecht, Vredenburg, is zo'n groot succes. Die zaal is nu tot monument uitgeroepen. Dus daar blijven ze met hun fikken af!", eindigt Hertzberger met een grote glimlach. Kijk hier voor meer Noord-Hollandse iconen