Artsen slaan alarm over fatbike-ongelukken: 'Ik wil geen tieners met hersenletsel meer zien'

Bijna de helft van alle ernstige fatbike-ongelukken vindt plaats in Noord-Holland, blijkt uit een speciaal onderzoek onder alle spoedeisende hulpen in Nederland. Artsen slaan alarm: het aantal incidenten blijft stijgen, en vooral het toenemend hersenletsel onder tieners baart zorgen: “Zodra hersenverbindingen beschadigd raken, kunnen ze zich vaak niet meer herstellen.” "Ik wil niet langer middelbare scholieren met hersenletsel op de eerste hulp zien", stelt Maarten Bot, hersenchirurg bij het Amsterdam UMC. Ook is hij actief binnen de actiegroep 'Artsen voor veilig fietsen', die pleit voor strengere regelgeving rondom fatbikes.  Toch laat de realiteit een tegenovergesteld beeld zien: het aantal fatbike-ongevallen blijft stijgen, vooral onder tieners. "Dat wordt nu weer duidelijk bevestigd door de landelijke turfweek", benadrukt Bot. 'Echt een enorme toename' In één week tijd belandden 96 Nederlanders op de spoedeisende hulp door een fatbike-ongeluk, blijkt uit een landelijke telling in 82 ziekenhuizen. 42 van die ongelukken gebeurden in Noord-Holland. “En zelfs dat aantal is waarschijnlijk nog een onderschatting”, zegt Sjoerd Bakker, SEH-arts in het Spaarne Gasthuis in Haarlem. In de eerste zeven maanden van dit jaar behandelde het Haarlemse ziekenhuis 85 fatbike-slachtoffers, van wie 12 met ernstig letsel. “Vorig jaar lag dat aantal in dezelfde periode nog op 33”, voegt hij toe. “Dat is echt een enorme toename.” Opvallend is dat het aantal ongevallen met andere e-bikes redelijk stabiel blijft. Het aantal scooterongevallen op de SEH in Haarlem neemt elk jaar met ongeveer de helft af. Ook buiten de Randstad stijgt het aantal fatbike-ongevallen. Anja Kroon, SEH-arts bij het Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar ziet al langer steeds vaker fatbikers binnenkomen op de eerste hulp. “En bij ons vielen de cijfers in die meetweek lager uit dan gemiddeld”, licht ze toe. “Het is duidelijk een trend, en we zitten nog maar aan het begin.” De precieze oorzaken van de stijging onder fatbike-gebruikers zijn onduidelijk, maar Bakker vermoedt dat de combinatie van hoge snelheid, jonge bestuurders en een gebrek aan verkeersinzicht een grote rol speelt. “En ze dragen nagenoeg nooit een helm”, voegt hij toe. Het gevolg: één op de zes fatbike-rijders moet na een ongeluk worden opgenomen. “Ter vergelijking: bij scooterongelukken is dat één op de vijfentwintig, en bij andere e-bikes gaat het om ongeveer één op de zestien.” 'Blijvende gevolgen voor jonge hersenen' "Het kan dan gaan om echt ernstig hersenletsel", legt de Amsterdamse hersenchirurg Bot uit. "Waarbij ik de schedel moet openzagen en het bloed eruit halen omdat ze anders dood gaan." Hersenletsel ontstaat wanneer de hersenen door een harde val barsten of scheuren oplopen, legt de hersenchirurg uit. "Wat mensen zich niet realiseren, is dat zelfs een lichte vorm van hersenletsel al verregaande gevolgen kan hebben." Tekst gaat verder onder de infographic. Een kleine scheur kan leiden tot concentratieproblemen, iets wat vooral schadelijk is voor middelbare scholieren, van wie de hersenen nog volop in ontwikkeling zijn. “Voorkomen is echt cruciaal”, benadrukt Bot. “Zodra hersenverbindingen beschadigd raken, kunnen ze zich vaak niet meer herstellen.” Bakker onderstreept de impact van deze ongelukken: “Na zo’n klap kun je geen profvoetballer of model meer worden; die droom kun je dan wel opgeven.” 'Het worden er alleen maar meer' Bot pleit daarom sterk voor een helmplicht voor fatbikes. Het dragen van een helm vermindert de kans op hersenletsel met zestig procent, stelt hij. SEH-artsen Bakker en Kroon pleiten ook voor meer striktere regels rondom fatbikes, zoals een minimale leeftijdsgrens, een rijvaardigheidsbewijs en een helmplicht. "Jongere mensen zijn niet altijd in staat om een elektrisch voertuig veilig te besturen in het drukke verkeer. Een fatbike op volle snelheid is echt iets anders dan een gewone fiets", aldus Bakker. Het probleem van fatbike-ongelukken is nu onomstotelijk aangetoond, stelt hersenchirurg Bot. "En het worden er alleen maar meer als er geen beleid komt." De cijfers spreken voor zich, en het is nu aan de politiek om de volgende stap te zetten met passend beleid. "Eén plus één is twee, lijkt mij", concludeert hij. "Want ik wil heel snel van die 12 en 16-jarige af die een hersenoperatie nodig hebben."