De mislukking van ‘Club Echo’: waarom de ravebunker in Zuidoost nooit de deuren opende

Het had zo mooi kunnen zijn. In een leegstaande parkeergarage, bedoeld voor toekomstige bewoners van een nog niet bestaande woonwijk bij de Arena, zou de allereerste nachtclub van Zuidoost de deuren openen. De gemeente kondigde het groots aan, maar het eindigde in een flop. Anderhalf jaar en meer dan 150.000 euro later, sneuvelt het plan omdat het te duur is om de tunnel brandveilig te maken. Achter de schermen speelde er meer, blijkt uit documenten die zijn vrijgegeven na een Woo-verzoek van AT5 en NH. Tien enthousiaste cultuurmakers schrijven zich in mei 2023 in voor een wedstrijd bij de gemeente. Wie met het beste idee komt voor een tijdelijke invulling van ‘De Tunnel’, mag van de parkeergarage een expositieruimte, festivallocatie of een ravebunker maken. Dat komt op dat moment goed uit, want de nachtcultuur kan na de sluiting van onder andere de Marktkantine, Sissi's en de School wel weer een oppeppertje gebruiken.  Geen binding met Zuidoost, maar wel 'unieke samenwerking' Ondanks bezwaren van stadsdeel Zuidoost, komt het plan voor Club Echo als winnaar uit de bus. Het stadsdeel vindt dat de partij te weinig binding heeft met Zuidoost, in tegenstelling tot andere lokale inzendingen. Een ambtenaar informeert wethouder Touria Meliani (Cultuur) hierover: “Het sentiment is te begrijpen", zo staat in een brief. Zuidoosters delven vaker het onderspit bij soortgelijke selectieprocedures, aldus de ambtenaar. Dat heeft niet te maken met de inhoud of de kwaliteit van programmeren, “maar vooral in de kunde om een concept te verkopen of pitchen.” De jury kiest toch voor Club Echo, onder meer door de ‘unieke samenwerking’ van twee partijen. Het Haagse Litt Events moet gaan zorgen voor de exploitatie en programmering, maar is nog wel een groentje op het gebied van regelgeving. De knowhow over de vergunningen en subsidies moet komen vanuit de andere partij: de in Leiden gevestigde gebiedsontwikkelaar Urban Sync. Samen zouden zij een sterk team vormen om de eerste nachtclub van Zuidoost werkelijkheid te maken.  Andere redenen om voor Echo gaan, zijn de gevarieerde programmering, de samenwerking die de partijen aan wilden gaan met ondernemers uit Zuidoost en de ‘financiële onafhankelijkheid’. Echo zou maar 50 duizend euro nodig hebben van de gemeente en de lokale partijen zouden waarschijnlijk meer financiële steun nodig hebben, is een argument van de selectie.  Open met ADE 2023 De ondernemers dromen groot: in oktober 2023, met ADE, moet de nachtclub open zijn. Dat is drie maanden nadat zij de selectie winnen. Die bubbel barst dan ook snel. De ondernemers lopen de eerste vertragingen op als zij en de eigenaar van de tunnel het niet eens worden over de gebruiksovereenkomst. De eigenaar wil dat die de overeenkomst te allen tijde kan ontbinden met een opzegtermijn van twee maanden. Echo wil dat alleen als er een schadevergoeding tegenover komt te staan. Ze kunnen geen investeringen doen als een verplichte sluiting constant op de loer licht. Als ze het pas vier maanden later eens worden met elkaar, in november 2023, kan de aanvraag van de omgevingsvergunning worden ingediend. Urban Sync, die zich van de twee Echo-partijen bezighoudt met subsidies en regelgeving, gaat dit regelen. Althans, dat is de afspraak. Wat het plan aanvankelijk zo sterk maakt – de unieke samenwerking - blijkt uiteindelijk juist de bottleneck. Gedurende het proces trekt de ervaren gebiedsontwikkelaar Urban Sync zich steeds verder terug. Door het vertrek van iemand binnen het bedrijf en doordat iemand ziek is, blijkt het draagvlak om Echo nog te realiseren minimaal. Urban Sync laat de onervaren ondernemers van Litt Events – die zich vooral moesten richten op de programmering – bungelen. Een ambtenaar informeert wethouder Meliani hierover: "Litt Events kwam er nagenoeg alleen voor te staan. Dat is heel lastig voor een partij die geen ervaring heeft met vergunnings- en subsidieaanvragen." Volgens de ambtenaar heeft het dan ook zichtbare gevolgen voor de planning en financiën. 'Nul ervaring' Een opvallend detail uit de Woo-stukken is een bedrag dat wordt genoemd in een tussentijdse begroting. Urban Sync stuurt namelijk een offerte van 47.050 aan haar eigen partner, Litt Events, voor de gemaakte uren. Uren die eerder nooit als kostenpost zijn meegenomen op een begroting. Twee ambtenaren hebben hierover hun bedenkingen, blijkt uit mailcorrespondentie. "De verstoorde verhouding tussen de partners die elkaar rekeningen sturen en alleen onder druk samen aan tafel komen, baart me zorgen", zegt de een. De ander reageert: "De verhouding tussen Litt Events en Urban Sync is wat ons betreft primair het probleem. Urban Sync had het vergunning- en subsidietraject moeten doen. Nu moeten jongens die nul ervaring hiermee hebben dit werk doen. En zij zitten er ook voor een behoorlijk bedrag in." De mannen van Litt Events hebben op dit punt ongeveer 100 duizend euro uit eigen zak in het project gestoken, en nog eens 50 duizend euro die ze van de gemeente hebben gekregen. Volgens hen is de offerte van Urban Sync uiteindelijk nooit betaald, omdat de twee partijen een afspraak hadden om deze pas te betalen als ze daadwerkelijk opengingen. De uren die Urban Sync in het project heeft gestoken, zouden in de toekomst dus alsnog moeten worden uitbetaald.  Brandveilig maken is te duur voor tijdelijk project  Als de omgevingsvergunning uiteindelijk bijna rond is, volgt de volgende tegenslag voor de club. De brandweer brengt een negatief advies uit over de brandveiligheid. Het verwerken van het advies zal niet alleen tijd kosten maar ook nog eens 175 duizend euro. Op dit punt geeft Litt Events aan dat ze niet meer willen investeren als ze geen hulp krijgen van de gemeente. Het is te risicovol om nóg meer geld in te leggen voor een tijdelijk project. Aan de andere kant zit de gemeente ook met een dilemma: wel of geen extra subsidie verlenen? Ze hebben juist voor Club Echo gekozen, omdat dit initiatief financieel onafhankelijk zou zijn. De behandelende ambtenaar informeert de wethouder over de voor- en nadelen van het verlenen van subsidie. “Als de gemeente overgaat tot financiële hulp van Club Echo, kiezen we er dus in feite voor om een niet-Amsterdamse partij te financieren, terwijl wij initieel niet hiertoe bereid waren bij een lokale partij.”  Woningbouw belangrijker dan club Een andere optie is om de exploitatietijd te verlengen. De eigenaar van de tunnel – een projectontwikkelaar die op termijn woningen gaat bouwen – gaat akkoord met een verlenging. De club kan op die manier in totaal twintig maanden open. Wel stellen ze daarmee hun eigen plannen om woningen te bouwen uit. Alleen, ook hierin zien ambtenaren een nadeel. "Woningbouw heeft prioriteit boven de tijdelijke invulling en de start van de bouw van de woningen mag niet (verder) vertragen", schrijven ze. Uiteindelijk zetten de ondernemers van Litt Events het project stop. ‘Enorm zware beslissing’ Litt Events kijkt terug op deze beslissing als 'enorm zwaar', laten ze weten in een reactie. "Ons doel was om het eerste poppodium in Zuidoost te realiseren, een ambitie die voortkwam uit liefde en passie. We hebben er veel tijd, geld en energie in gestoken." Urban Sync noemt de beslissing eveneens ‘heel erg rot'. De vergunningsaanvragen zijn voor het adviesbureau te uitgebreid en ingewikkeld gebleken. "Hier zijn veel meer uren in gaan zitten dan gepland." Beide partijen laten weten dat ze met de kennis van nu het project nooit zouden zijn aangegaan. "Het bleek een onmogelijke opgave", zo stelt Urban Sync. Litt Events: "De korte looptijd en de omvang van de aanpassingen die nodig waren om de locatie operationeel en veilig te maken, maakten het financieel onmogelijk om de plannen uit te voeren." 'Uitdagingen vanaf het begin duidelijk gemaakt' Volgens de gemeente is er vanaf het begin duidelijk gemaakt dat de tunnel een uitdagende locatie was. "Een initiatief voor nachtcultuur was niet onmogelijk, maar er wel werd aangegeven dat de brandveiligheid een belangrijk aandachtspunt was voor deze locatie", aldus een woordvoerder van wethouder Meliani.   De vraag rijst of de gemeente niet zelf had kunnen uitzoeken of een club in de parkeergarage realistisch was. Uit de documenten blijkt dat de gemeente de brandweer en andere experts heeft benaderd, maar dat de brandveiligheid volgens hen pas helemaal kon worden getest op het moment dat er een concreet plan en ontwerp lag. Dat het feest van Club Echo - letterlijk en figuurlijk - niet is doorgegaan, laat Zuidoost tot de dag van vandaag zonder nachtclub. De gemeente zegt daarover dat er onderzoek wordt gedaan naar locaties voor nachtcultuur, eveneens als de wensen van de bewoners in alle stadsdelen.