De moord op Theo van Gogh: wat gebeurde er 20 jaar geleden op 2 november?

Vandaag 20 jaar geleden werd columnist, schrijver en filmmaker Theo van Gogh op gruwelijke wijze vermoord in de Linnaeusstraat in Amsterdam door de toen 26-jarige moslimfundamentalist Mohammed Bouyeri. Hij vond dat Van Gogh de islam had beledigd, mede door zijn film Submission, een aanklacht tegen vrouwonvriendelijke teksten uit de Koran. Met van Gogh's vrienden, filmproducent Gijs van de Westelaken en cineast Eddy Terstall, blikt AT5 terug op die bewuste 2 november. Dat ene telefoontje in de vroege ochtend van 2 november 2004: filmproducent Gijs van de Westelaken en cineast Eddy Terstall weten het allebei nog als de dag van gisteren. Jarenlang waren ze bevriend met Theo van Gogh en hadden als één van de weinigen nooit ruzie met de beroepsprovocateur. Zijn dood hakte er keihard in. Niet alleen bij hen: 's avonds namen 20.000 mensen deel aan de lawaaidemonstratie op de Dam om hun woede en verdriet te uiten. Gijs van de Westelaken: "Ik mis hem nog dagelijks. 'De reuring, de enorme drukte, het enorme gedoe, altijd bellen, never a dull moment." Eddy Terstall:  "Theo zag zichzelf als de nar en de nar zal niet snel iets overkomen. Maar in totalitaire fascistoïde ideologieën is geen plek voor een nar. De nar moet dood, want die bespot het gezag of dat nu een boek, een koning of een religie is."  De brute moord op Van Gogh zorgde voor hevige opschudding in Amsterdam en Nederland, maar ook internationaal. Nog diezelfde dag verzamelden honderden mensen zich op de plek van de moord om te rouwen en bloemen neer te leggen. Tegelijkertijd waren er felle discussies. Over tolerantie binnen de multiculturele samenleving en de vrijheid van meningsuiting. Eddy Terstall: "Ook hier moeten we op onze tellen passen dat mensen nog wel durven te zeggen wat ze willen. Het is de basis van alles waar onze progressieve samenleving op is gestoeld."