Eerste steen bij tramhalte ter herdenking van foute rol GVB bij Jodentransport

De trams van de GVB hebben een grote rol gespeeld bij de deportatie van tienduizenden joden uit Amsterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vandaag is de eerste steen gelegd om deze geschiedenis te herdenken bij tramhalte Artis/Nationaal Holocaustmuseum. Er komen er nog twee bij; bij tramhaltes Victorieplein en Beethovenstraat.  In maart vorig jaar kwam het boek 'Verloren Stad' uit, van Willy Lindwer en Guus Luijters - die recent is overleden. De twee mannen deden vier jaar lang onderzoek naar de logistiek achter de deportatie van joden. Het boek onthult dat de Amsterdamse tram daar een grote rol in had. "Er zijn ruim honderdduizend Nederlandse joden vermoord. De helft daarvan werd met de tram in Amsterdam naar de stations gebracht",  vertelt Lindwer. Het gemeentelijk vervoerbedrijf kreeg daar geld voor, geld dat de gemeente nu wil teruggeven aan de gemeenschap. Verantwoordelijkheid van de stad Ook burgemeester Halsema is aanwezig als de steen in de grond wordt geslagen. In haar speech benoemt ze het leed dat de Joodse gemeenschap heeft doorgemaakt, hoe weinig oog de samenleving hier na de oorlog voor had en hoe er geen verantwoordelijkheid werd genomen door de stad voor hun rol bij de deportaties. "En toch bouwden al die joden mee aan het naoorlogs Amsterdam, waar ook opnieuw bloeiend joods leven kwam. Amsterdam is hen eeuwig dankbaar, want zonder joods leven is er geen Amsterdam, geen Mokum." "En dat vervult de stad met de plicht om te zorgen dat wat er is gebeurd, nooit wordt vergeten", gaat Halsema verder. Volgens Ruben Vis van het Centraal Joods Overleg is de gedenksteen daarom belangrijk. "Mensen gaan argeloos met de tram, het is iets alledaags. Maar met de tram zijn tienduizenden joodse Amsterdammers afgevoerd. Dat verhaal vertellen deze gedenkstenen." Breder onderzoek Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) werkt, op verzoek van de burgemeester, sinds 2020 aan een breder onderzoek naar de deportatie van Joodse Amsterdammers in de Tweede Wereldoorlog. Daarin worden naast het GVB ook andere diensten van de gemeente onder de loep genomen. Dat onderzoek moet begin dit jaar afgerond zijn.