Gemeente mag rekening 'slopen' kunstwerk niet bij kunstenaar Frans neerleggen

Kunstenaar Frans Malschaert hoeft de kosten die zijn gemoeid bij het weghalen van zijn drijvende atelier in 2020 niet zelf te betalen. Die kosten, zo'n 61.000 euro, verhaalde de gemeente op Malschaert zelf, maar de rechtbank oordeelt nu dat dat onterecht was. Het drijvende atelier was een levenswerk voor Malschaert. Hij was er in 1992 aan begonnen. Vier jaar geleden liet de gemeente het gebouw slopen om plaats te maken voor nieuwbouw. Volgens de rechter heeft de gemeente te weinig gedaan om met de kunstenaar tot een compromis te komen. In het atelier werkte Malschaert aan en levenswerk waar hij in 1992 aan was begonnen. Kunstwerk Het Blok moet een gigantische constructie worden van metershoge kubussen met werkplekken, trappen en (helemaal bovenop) twee levensgrote paarden die mechanisch rond galopperen. Hij begon met bouwen in Maastricht en bracht het in 2011 over naar Amsterdam. Vertrekken Voor zijn project huurde hij een grond- en waterperceel van de gemeente. Het huurcontract werd eind mei 2017 door de gemeente beëindigd waarna de kunstenaar de grond leeg moest achterlaten. Hij besloot alles iets verderop weer op te bouwen op een aantal enorme drijvers. Ook daar moest Malschaert weer weg, maar hij weigerde. En toen kwamen de bulldozers. AT5 was erbij in maart 2020. Te zien is hoe een wanhopige Malschaert samen met een vriend de bulldozers probeert tegen te houden. "Ze zijn mijn constructies aan het slopen", schreeuwde hij. AT5 ging verschillende keren bij Malschaert langs, bijvoorbeeld in 2017: Vorige week oordeelde de rechtbank dat de gemeente 'onvoldoende heeft geprobeerd zijn om het kunstwerk, of in ieder geval delen daarvan, intact te laten. Het demonteren en wegvoeren vond plaats met grote zware machines en zonder overleg met Malschaert', stelt de bestuursrechter.  Het ingrijpen door de gemeente heeft er volgens de rechter voor gezorgd dat het werk verloren is gegaan. Volgens ombudsman Munish Ramlal heeft zijn voorganger al aan de gemeente gevraagd om samen met de kunstenaar tot een oplossing te komen. "Eigenlijk had de gemeente gewoon met de kunstenaar aan tafel moeten zitten om te bedenken hoe ze zijn kunstwerk hadden kunnen verplaatsen", zegt Ramlal. "De gemeente had de plicht om dat te onderzoeken, maar dat heeft ze niet gedaan. Ze zijn meteen gaan slopen en daarvan zegt de rechter nu dat het onzorgvuldig was." 'Bouwen en rouwen' In de woning van Malschaert is nog te zien hoe hij zijn levenswerk voor zich zag. Hij heeft Het Blok tot in de kleinste details en op verschillende schalen nagebouwd. "Ik noem het maar bouwen en rouwen. Want alles wat je hier ziet is in het echt vernietigd." Een van zijn schaalmodellen (1:200) heeft hij meegenomen naar de rechtbank om zijn verhaal te ondersteunen. Hij heeft het vonnis in zijn hand en leest hardop voor: 'Het college moet afzien van kostenverhaal op eiser. Het college zal de kosten van de uitvoering van bestuursdwang voor haar rekening moeten nemen'. De sloopkosten van ruim zestigduizend euro zijn dus voor rekening van de gemeente en niét voor de kunstenaar. Malschaert: "Ik rij in mijn auto en ik zie dat er een mail is met het vonnis. Kijk, ik heb nog steeds kippenvel. Ik maak het open, ik lees het... ik krijg er weer tranen van in mijn ogen." In een korte reactie laat de gemeente weten:  De gemeente kan nog in hoger beroep gaan en ook Malschaert is nog niet klaar. Hij zegt dat hij door het Amsterdamse ingrijpen een miljoenenverlies heeft geleden en eist van de gemeente een forse schadevergoeding.