Jarig Betondorp ontstond 100 jaar geleden uit socialisme: "Zonder kroeg, mét bibliotheek"

Betondorp, het beschermde stadsgezicht in Oost, bestaat honderd jaar. De arbeiderswijk werd ooit gebouwd vanuit socialistisch oogpunt. Zo kwam er geen kerk, maar een verenigingsgebouw. Daarnaast moesten arbeiders zich niet laten afleiden, vertelt auteur Rogier Schravendeel. "Er kwam geen kroeg, waar je jenever aan de bar dronk, maar een bibliotheek om in te leren." Met Schravendeel lopen we door de wijk, die voor de helft bestaat uit huizen met rode dakpannen en voor de andere helft uit huizen van beton. Schravendeel schreef ter gelegenheid van het jubileum van de wijk het boek 'Betondorp 100 jaar'. Spiksplinternieuw beton "Beton was toen spiksplinternieuw en het werd een fantastisch design natuurlijk. Maar er is in de loop der tijd best wel wat mis gegaan met het beton", vertelt hij. "Er ontstond betonrot, binnenin de huizen werd het zeiknat, want het ademde niet. Ondanks zulke kinderziektes, waren mensen wel blij om er te wonen, vertelt de schrijver. "Arbeiders woonden daarvoor in krotten. Hier kregen ze een voortuin én achtertuin van de socialisten." De socialisten waren aan de macht in Amsterdam in de jaren 20. "Arbeiders kregen dan wel mooie huizen, maar er werden ook eisen gesteld. De arbeider moest zich verheffen." Zo kwam er geen kroeg in het dorp, maar een bibliotheek. Daar konden de bewoners studeren. "Dat was belangrijk. Niet jenever drinken in de kroeg; vooruit komen in het leven door te leren", zo vertelt Schravendeel. Pas eind jaren 60 opende de eerste kroeg aan de rand van het dorp. Tegenover het oude Ajaxstadion kam Bar Meerzicht, de plek voor de supporters. Nu zit er Café De Avonden. Nog steeds het enige café van de wijk. Sociale controle "Sociale controle, dat was belangrijk", gaat Schravendeel verder. "De straten zijn er ook op gebouwd. Ze zijn kronkelig. Iedereen kan elkaar zo goed in de gaten houden. Veel straten zijn ook smal, dus je kijkt zo bij elkaar binnen." Vroeger was het ook gebruikelijk dat een toezichthouder van de woningbouwvereniging bij je langskwam om je te controleren. "Daar zou de moderne mens niet goed meer tegen kunnen." Dit weekend wordt het jubileum van het bijzondere stukje Amsterdam uitgebreid gevierd.