Stadsmusea uit de hele wereld ontmoeten elkaar in Amsterdam

Het Amsterdam Museum heeft tijdelijk onderdak gevonden aan de Amstel terwijl het historische Burgerweeshuis wordt gerenoveerd. Ondanks de verhuizing blijft het museum een podium voor de verhalen van de stad. In deze aflevering staat een bijzondere bijeenkomst centraal: stadsmusea van over de hele wereld komen drie dagen samen om ervaringen te delen—van succesvolle initiatieven tot leerzame mislukkingen. Collecting the city Het Amsterdam Museum beschikt over een indrukwekkende collectie die in de loop van eeuwen is opgebouwd. "We combineren die met nieuwe werken van hedendaagse makers, die daarop een reflectie geven," legt Gonca Yalçıner uit, manager educatie & participatie bij het museum. "Maar we doen veel meer dan alleen kunst en collectie tentoonstellen." Het museum werkt actief samen met diverse gemeenschappen en netwerken in de stad. Een belangrijk initiatief hierin is Collecting the City, waarbij het museum samen met bewoners de verhalen van Amsterdam verzamelt. Deze verhalen worden op verschillende manieren zichtbaar gemaakt in het museum. Een goed voorbeeld hiervan is Ongekend Zeedijk, een samenwerking met de bewoners van de Zeedijk. "We beginnen altijd op de plek waar het verhaal zich afspeelt, of bij de mensen die het verhaal vertellen," legt Yalçıner uit. Samen met de bewoners worden persoonlijke verhalen gedeeld en gecombineerd met de geschiedenis van de buurt. Eerst wordt het resultaat gepresenteerd in een tentoonstelling op locatie. Later krijgt het project een plek in het museum, zoals bij Ongekend Zeedijk. Hiermee brengt het museum niet alleen kunst, maar ook de ziel van de stad dichterbij. Oorafdrukken Collecting the City is een succesvol initiatief van het Amsterdam Museum waarbij bewoners actief betrokken worden bij het verzamelen en vertellen van de verhalen van hun stad. Maar ieder stadsmuseum heeft zijn eigen aanpak en voorkeuren. Om van elkaar te leren, komen vertegenwoordigers van stadsmusea van over de hele wereld samen in Amsterdam. Het doel: hun musea nog toegankelijker maken voor het publiek. Tijdens de bijeenkomst worden successen gedeeld, maar er wordt ook kritisch gekeken naar wat minder goed heeft gewerkt en waarom. Een inspirerend voorbeeld komt van het Kalamaja Museum in Tallinn, de hoofdstad van Estland. Dit museum startte in 2018 met een unieke benadering: de eerste vraag die ze aan de buurtbewoners stelden was niet hoe, maar óf ze wel een museum wilden. Het antwoord? Een volmondig ja. "Inwoners van Kalamaja wilden een plek om elkaar te ontmoeten", vertelt conservator Kristi Paatsi. "Met activiteiten voor kinderen en aandacht voor zowel de geschiedenis als de toekomst van de regio." Het museum organiseerde vervolgens bijeenkomsten waarin buurtbewoners hun ideeën konden inbrengen. Een van de meest bijzondere resultaten daarvan is te zien in de hal van het museum: afdrukken van oren van buurtbewoners. Het idee ontstond vanuit een typisch kenmerk van de wijk. Veel van de kleine, houten huizen in Kalamaja hebben dunne wanden, waardoor bewoners letterlijk alles kunnen horen. De oren symboliseren die unieke dynamiek in de buurt. De samenwerking met de gemeenschap geeft het museum niet alleen een lokale identiteit, maar laat ook zien hoe musea een verbindende rol kunnen spelen in het dagelijks leven van een stad. Een Stadsmuseum in een Postmuseum Het stadsmuseum van Caïro vertelt een uniek verhaal. Officieel is het namelijk geen stadsmuseum, maar het Postmuseum. Conservator Manar Mazhar is vastbesloten om daar verandering in te brengen. Tijdens haar studie in Duitsland ontwikkelde ze een visie voor een stadsmuseum, iets wat in Egypte volledig ontbreekt. Het land richt zich vooral op oudheden en archeologische opgravingen, maar Mazhar zag mogelijkheden om de lokale geschiedenis en cultuur een plek te geven, zelfs binnen de muren van een postmuseum. "Onze vaste opstelling met postzegels en andere communicatie-gerelateerde voorwerpen konden we niet veranderen", legt Mazhar uit. "Maar we kwamen op het idee om tijdelijke tentoonstellingen te maken. Dat gaf ons de kans om keuzes te maken en ons op specifieke thema’s te richten." Dit jaar ligt de focus op een belangrijk cultureel fenomeen in Caïro: de koffiehuizen. Met deze tijdelijke tentoonstelling brengt Mazhar het sociale leven en de ontmoetingsplekken van de stad tot leven, en zet ze een eerste stap richting een stadsmuseum dat de verhalen van de inwoners vertelt. Een bijzonder initiatief uit de lokale gemeenschap van Kalamaja is de gemeenschappelijke keuken in het museum. Hier leren oudere bewoners jongeren hoe ze traditionele, bijna vergeten gerechten kunnen bereiden. Maar het is niet alleen een plek om de lokale cultuur te delen; ook de kleine gemeenschap van Zuid-Amerikaanse nieuwkomers vindt er een thuis. Tijdens kookavonden introduceren zij hun eigen gerechten aan buurtgenoten, waardoor ze actief betrokken worden bij het museum. Dit inclusieve concept bleek een groot succes. Zo groot zelfs dat conservator Kristi Paatsi dit jaar een bijzondere onderscheiding in ontvangst mocht nemen: de prestigieuze EMY-prijs voor het beste Europese gemeenschapsmuseum. De trots van de bewoners was onmiskenbaar. Het waren immers hun ideeën en verhalen die het museum hebben gevormd en tot een internationaal erkend succes hebben gemaakt. Kijk hier voor meer afleveringen van Een museum voor de stad.