Vertrek van docenten uit de stad raakt scholieren zwakste scholen het meest

Steeds meer leerkrachten die op Amsterdamse basisscholen werken, wonen buiten de stad. Dat blijkt uit onderzoek van de HvA en de UvA. De onderzoekers waarschuwen voor de gevolgen van die verhuizingen, zoals een verder oplopend lerarentekort. Dat raakt met name de scholen met leerlingen die extra aandacht nodig hebben. In een documentaire, ook van de HvA, vertellen jonge leerkrachten over de stress die de woningnood met zich meebrengt. Grootse bouwplannen en een uitbreiding van het verkoopverbod van sociale huurwoningen. In de samenwerkingsafspraken tussen de woningbouwcorporaties, de gemeente en huurbonden, die deze week bekend zijn gemaakt, is er geen gebrek aan ambitie voor het behoud van woningen voor de lagere inkomensgroepen. Middeninkomens zitten klem Maar uitgewerkte plannen om de middeninkomens in de stad te houden zijn er veel minder. Opvallend, want het zijn juist de typische middenklasse beroepen - leerkrachten, agenten en zorgmedewerkers - die steeds meer in het nauw komen in de zoektocht naar een woning in Amsterdam. Voor de sociale sector verdient deze groep te veel en voor koopwoningen te weinig. En doordat die groep groeit, zijn de huren in de vrije sector de afgelopen jaren door het dak gegaan. Dominique Hoogendoorn is zij-instromer op een basisschool in de Pijp en woont nu nog in een jongerenwoning op de NDSM-werf. "Ik ben geboren in Noord, dus ik zou heel graag in de stad willen blijven." Over een jaar zal ze eruit moeten. De onrust die de aanstaande verhuizing met zich meebrengt, voelt Hoogendoorn nu al. "Ik had het er laatst nog over met een vriendin: ik heb nog nooit een vaste woonplek gehad in Amsterdam, alleen maar tijdelijke." Alsof er in haar geboortestad geen ruimte is voor mensen zoals zij - zo voelt het een beetje, zegt Hoogendoorn.  Tekort groeit en groeit Dat steeds meer leerkrachten met een baan in Amsterdam door de woningnood een huis zoeken buiten de stad, is geen nieuwe ontwikkeling, zegt Stan Majoor. "Dit onderzoek had dus ook kunnen gaan over de andere cruciale beroepen in de stad", vertelt de lector Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken aan de HvA. "Maar bij leraren hangen die samen met de ontwikkelkansen van de Amsterdamse kinderen." En dan raakt het de kinderen aan de onderkant van de samenleving nog het meest, stellen Majoor en zijn collega's. "Op de zogenoemde 'aandachtsscholen' zien we de grootste lerarentekorten in de stad." En die tekorten zijn al niet mals. In oktober vorig jaar ging het om ruim 18 procent - ofwel 937 fte's. Dikke kans dat dat nog verder oploopt, denken de onderzoekers. 57 procent van de Amsterdamse basisschooldocenten woont in een andere gemeente. Tien jaar geleden was dat nog 51 procent. Basisschooljuf Hoogendoorn moet er niet aan denken de stad uit te gaan. "Ik ben hier geboren en eigenlijk vind ik dat ik het recht heb om hier te wonen." In de documentaire Zonder Leraar, gemaakt op basis van het HvA-onderzoek, doen zij en andere jonge Amsterdamse leerkrachten hun verhaal.  Forenzen heeft natuurlijk nadelen, zegt Majoor: "Dat reizen levert natuurlijk stress op. Daarom verlaten veel docenten die Amsterdam verlaten ook uiteindelijk het Amsterdamse onderwijs." Want doordat de vraag naar gekwalificeerde onderwijzers overál in het land hoog is, is een nieuwe baan bij de dorpsschool om de hoek zo gevonden. "Kom forenzende docent tegemoet" Niet voor niets adviseren Majoor en zijn collega's om de forenzende leerkracht tegemoet te komen. "Niet alleen met een reiskostenvergoeding - dat gebeurt al - maar ook om scholen aan te moedigen flexibelere werktijden in te stellen. Zodat mensen wat later kunnen beginnen of eerder kunnen vertrekken." Maar liever nog voorzien corporaties en projectontwikkelaars in een groter aanbod huur- en koophuizen voor de middengroepen. "Dus meer middenhuur en sociale koop", vindt Majoor. "Woonvormen waar ook beginnende gezinnen een plek kunnen vinden in Amsterdam." Het gehele onderzoek is online te lezen. De documentaire 'Zonder Leraar' is te bekijken op YouTube.