Vijf vragen (met antwoorden) over het referendum Hoofdgroenstructuur

Amsterdammers kunnen aanstaande donderdag niet alleen stemmen voor het Europees Parlement, maar ook voor het referendum over de zogeheten Hoofdgroenstructuur. Maar wat is dat precies? En wat betekent een voor of tegen? Vijf vragen over het referendum. Wat is de Hoofdgroenstructuur? Het referendum draait om dit gemeentelijke document. Dat document bevat volgens de gemeente 'de minimaal benodigde hoeveelheid stedelijk groen en bijbehorende waterstructuren die we willen borgen'. Met andere woorden: welk groen- en watergebied niet bebouwd mag worden. Er was al een gemeentelijke Hoofdgroenstructuur uit 2011, maar die moest volgens oud-wethouder Marieke van Doorninck (Ruimte en Duurzaamheid)  en wethouder Reinier van Dantzig (Woningbouw en Stedelijke Ontwikkeling) veranderd worden. Er willen per slot van rekening steeds meer mensen in de stad wonen. Die hebben allemaal huizen, winkels, scholen en kantoren nodig.  Met de nieuwe Hoofdgroenstructuur wil Amsterdam meer groengebieden en groenverbindingen tegen verharding en bebouwing beschermen. En het referendum gaat over op welke manier dat moet gebeuren.  Wat is de kritiek op de nieuwe Hoofdgroenstructuur? De initiatiefnemers van het referendum vinden dat de nieuwe Hoofdgroenstructuur het groen niet écht beschermt. Zij vinden dat er te veel uitzonderingsmogelijkheden staan in de plannen en vrezen dat er alsnog in groengebieden gebouwd gaat worden, als de raad dat een betere bestemming vindt voor de grond.  Zo staat er in het document dat windturbines in principe niet in het groen mogen komen, 'tenzij deze bij gemeenteraadsbesluit als zoekgebieden voor windenergie zijn aangemerkt'. Critici vrezen dat het nieuwe document daarmee juist de weg vrijmaakt voor windmolens langs de groene stadsranden.  Ook is er kritiek op wat er in het beleid is opgenomen als groen. Critici storen zich eraan dat sportvelden van kunstgras en snelwegbermen worden meegerekend in de groennorm, het aantal vierkante meters groen per woning. Critici vinden dit 'sjoemelgroen' en stellen dat de groennorm op deze manier niet wordt gehaald.  Wat is het antwoord van het stadsbestuur op de kritiek? Wethouder Van Dantzig liet begin 2023 tijdens een debat weten dat hij met de nieuwe Hoofdgroenstructuur juist meer groen wil beschermen. In de huidige situatie wordt groen in gebieden waar binnen tien jaar gebouwd gaat worden, niet opgenomen in de Hoofdgroenstructuur en dus niet beschermd. Volgens de nieuwe Hoofdgroenstructuur wordt het groen in deze gebieden behouden of wordt bestaand groen er aan toegevoegd. Om de bouwmogelijkheden in deze ontwikkelgebieden niet te blokkeren, zullen hier wel soepelere regels gelden. Ook benadrukt de wethouder dat gemeenteraadsleden ook telkens nog over bouwplannen kunnen stemmen. In een brief aan de gemeenteraad in mei schreef Van Dantzig dat de gemeente wel kan kijken 'waar mogelijkheden liggen om het groen in de stad nog beter (juridisch) te beschermen en te versterken, parallel aan de groei van de stad'. Dat zou alleen niet binnen het document over de Hoofdgroenstructuur kunnen. Ook zal er pas na de uitslag van het referendum naar gekeken worden.  Initiatiefnemers hebben campagne gevoerd, maar vanuit de gemeente horen we vrijwel niets. Hoe kan dat? In oktober schreef de Initiatief- en referendumcommissie van de gemeente dat het uit een eerdere raadsinformatiebrief afleidde dat wethouder Van Dantzig een houding van 'maximale terughoudendheid' zou innemen. Dit omdat er nog geen beslissing was genomen over het document. De Initiatief- en referendumcommissie zei daar toen blij mee zijn, 'omdat deze houding passend is in het referendumproces waarin we ons bevinden'. Van Dantzig zelf schreef samen met wethouder Democratisering Rutger Groot Wassink dat zij, net als hun collega-wethouders, niet in debat gaan met Amsterdammers die tegen het plan zijn. Het college van burgemeester en wethouders hoopt wel dat voor- en tegenstanders van het beleid het debat onderling voeren.  Het bleef inderdaad lang stil van de kant van Van Dantzig. Tot er dinsdagmiddag in Het Parool een interview met de wethouder over het referendum verscheen.  Volgens de krant ging Van Dantzig na een eerdere 'nee' nu wel in op het verzoek om over het referendum te praten. “Ik vind het na lang overwegen toch goed om één keer te vertellen waarom het groen in de stad met de nieuwe plannen echt verbeterd wordt”, aldus Van Dantzig.    Wat betekent een voor of tegen? Als je op 6 juni voor de nieuwe hoofdgroenstructuur stemt, dan stem je voor het nieuwe beleid zoals het er nu ligt. Er hoeven in principe dan geen aanpassingen gemaakt te worden.  Maar stem je tegen, dan vraag je het stadsbestuur om met nieuw beleid te komen. Heel anders zal dat er waarschijnlijk niet uitzien. Maar critici hopen dat er in het eventuele nieuwe beleid gehoor wordt gegeven aan hun zorgen.  Belangrijk om te weten is dat het referendum niet bindend is. De gemeenteraad besluit zelf wat er wordt gedaan met de uitslag. Na het referendum van 6 juni neemt de gemeenteraad binnen 4 weken een besluit.