Vreemde geur in Amsterdam: wat is ureum en wie gebruikt het in het strooizout?

Een merkwaardige lucht die in de straten van Amsterdam hangt. Komt door ureumkorrels in het strooizout, zegt de brandweer. De gemeente laat weten echter dat er in het strooizout dat gemeentewagens uitrijden helemaal geen ureum zit. Maar waarom ruikt het in de stad dan toch zo naar ammoniak? Eerst even de feiten: strooizout verschilt over het algemeen niet zo heel veel van keukenzout, meldt de Rijkswaterstaat. Het is hooguit iets minder zuiver. Het Rijk, verantwoordelijk voor het strooien op de snelwegen, voegt daarom een antiklontermiddel toe: natriumferrocyanide. Dit voedseladditief, bekend onder E-nummer E535, is volstrekt veilig. Belangrijker nog: het is volstrekt geurloos. Waarom ruikt het dan zo vreemd in de straten van de stad? De brandweer wist te melden dat het om ureum gaat. Ureum is een stof die inderdaad gebruikt kan worden in plaats (of als toevoeging) van strooizout. Je treft ureum ook aan in meststof en in urine. Als strooimiddel blijft het werkzaam in flink koude temperaturen. Nadeel is wel die ammoniaklucht die erbij hoort.  Niet meer gebruikt Enig probleem: zowel het Rijk, de provincie als de gemeente laten weten dat er geen ureum in het strooizout zit. "Ons strooizout heeft géén ureumkorrels", laat een woordvoerder van Rijkswaterstaat weten. "Ook in het verleden niet." Ook de provincie zegt dat er weinig wordt toegevoegd aan het zout dat wordt uitgereden op de provinciale wegen - een type weg waarvan er in de gemeente Amsterdam overigens maar een paar zijn. Want de meeste wegen in de stad vallen onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Zijn het dan de Amsterdamse strooiwagens geweest? Nope: "De gemeente gebruikt een mengsel dat voor 70 procent bestaat uit droog zout en voor 30 procent uit vloeistof. De vloeistof bestaat voor 16 procent uit calciumchloride en voor 14 procent uit water." Ureumkorrels, zegt een woordvoerder, worden niet gebruikt. Beter voor roltrappen Wie er nog wél met ureumkorrels werkt als het glad is: het GVB, dat verantwoordelijk is voor het strooien op de metrostations en op de tramhaltes BIM-huis, het Rietlandpark en de haltes van de Amstelveen- en Uithoornlijn. Gewoon zout of pekel had namelijk een aantal grote nadelen: het is bijtend. "Dat is schadelijk voor ons alle systemen op en rond de metrobaan", schrijft een woordvoerder. Ureum is wat dat betreft minder schadelijk. Het GVB weet van de lucht die ureum kan verspreiden. "Mede daarom hebben wij in 2023 onderzoek gedaan naar alternatieven. Zoals calciumchloride", legt de woordvoerder uit. Maar ook dit goedje is behoorlijk corrosief, oftewel bijtend. "Het veroorzaakt schade aan roltrappen en liften. Daarom is besloten vooralsnog verder te gaan met ureum." Toch weer zout? Moeten Amsterdammers dan maar aan die geur gaan wennen in de wintermaanden? Niet per se, denkt de GVB-woordvoerder. "We onderzoeken nu of terugkeer naar zout en pekel voor het strooien op sommige stations een beter alternatief vormt dan het huidige ureum." En, belooft het GVB: ze zullen de ontwikkelingen op het gebied van gladheidsbestrijding scherp in de gaten houden.