Wie zit er achter de Snapchat-afpersingsberichten op Amsterdamse scholen?

De politie krijgt heeft de afgelopen weken tientallen meldingen gekregen van scholieren die zijn afgeperst via Snapchat. De dreigberichten lijken gericht te zijn aan specifieke groepen jongeren, omdat ze soms details van de slachtoffers bevatten. Toch hoeven de berichten niet per se uit bekende kringen te komen, zegt cyberexpert Mary-Jo de Leeuw. "Je hoeft geen detective te zijn om informatie van deze doelgroep online te vinden." Het onderzoek loopt en daarom wil de politie geen details geven over de inhoud van de berichten. Wat wel bekend is, is dat de jongeren worden benaderd met het verhaal dat zij een zogenaamde 'boete' van vaak honderden euro's moeten betalen. In de berichten wordt ook gedreigd met geweld tegen de slachtoffers of hun familieleden. "Die berichten komen heel dichtbij", vertelt Wander Wagenaar van de politie. Het gaat vooralsnog vooral om jongeren uit Zuid. "Maar er zijn ook al signalen uit Oost, West en Amstelveen", aldus Wagenaar. Makkelijk traceerbaar  De berichten worden verspreid via Snapchat, een populair medium onder tieners waar ze foto's delen met elkaar, individueel of in groepen. Deze foto's blijven een dag en soms slechts een paar seconde zichtbaar. "Het is een vluchtig medium en handig om kinderen op te bereiken", vertelt criminoloog Jasper van der Kemp. Eerder gebruikten criminelen Snapchat al om seksueel getinte foto's te verkrijgen, en jongeren mee af te persen. "Bij die vorm van oplichting bouwen criminelen een band op met iemand. Dat gaat om specifieke gevallen. Dit lijkt vrij breed, maar tegelijkertijd specifiek gericht te zijn", vertelt van der Kemp. Als de berichten specifieke details bevatten over de familie van de slachtoffers is dat volgens hem een stevige indicatie dat het mensen zijn die het slachtoffer kennen. "Misschien iemand die weet dat ze bij elkaar in de buurt wonen en verwacht dat ze het kunnen betalen. Het wekt geen willekeurige indruk", vertelt hij.  De politie onderzoekt ook of de dader, of daders, dicht bij de slachtoffers staan. "Misschien gaat het om een mede-scholier of iemand die veel over de slachtoffers weet", zegt Wagenaar. Toch hoeft dat volgens cyberexpert Mary-Jo de Leeuw niet het geval te zijn. "Dit is een doelgroep die alles op sociale media gooit. Op Snapchat valt vrij specifiek te achterhalen, wie je bent of in welke kringen je je begeeft. Bovendien kun je leerlingen van scholen in Amsterdam-Zuid zo googlen. Je hoeft geen detective te zijn om iemand online te vinden", vertelt ze.  Bovendien krijgen de slachtoffers naast bedreigingen te horen dat ze 'korting' kunnen krijgen op hun 'boete' wanneer ze namen van andere jongeren aanleveren. Op deze manier kunnen ook zij door de dader(s) worden afgeperst. De politie laat weten dat dit in sommige gevallen ook al is gebeurd.  Volgens De Leeuw zorgt dit ervoor dat de gegevens van jongeren zich razendsnel verspreiden. "Wij wonen in Den Haag, maar mijn zoon zit ook in zo'n Snapchatgroep met jongeren uit Zuid. Die kennen elkaar van de zeilschool. Dit verspreidt zich natuurlijk als een olievlek", zegt ze.  "Het is natuurlijk een erg naar iets, als een bedreiging zo dichtbij komt", vertelt van der Kemp. Toch is het volgens hem wel te omzeilen: "Als je mensen blokkeert of niet toevoegt." Ook De Leeuw kan niet begrijpen dat jongeren online zo gemakkelijk zijn in het toevoegen van onbekenden. "Er is echt iets misgegaan met deze generatie. Het is een generatie die alles online gooit en makkelijk te traceren is." Haar advies is dan ook: "Blokkeren, nooit betalen en je vrienden informeren dat dit gebeurt, in plaats van hun gegevens doorgeven." Ook de politie hoopt dat scholieren meldingen blijven maken, en aangifte gaan doen. "Ook vragen we jongeren met een ander toestel foto's te maken van de berichten, want dan zien we ook de afzender van het bericht", aldus Wagenaar.