Zorgen om staat van 17e-eeuws Walenweeshuis aan de Vijzelgracht: "Ligt er echt heel slecht bij"

Weinig Amsterdamse gebouwen die zoveel historie hebben als het Walenweeshuis liggen er zo verlaten bij. Volgens erfgoedvereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) trekken decennia van achterstallig onderhoud een zware wissel op het rijksmonument aan de Vijzelgracht. "Het gebouw wordt al jarenlang liefdeloos behandeld." Het weeshuis werd tussen 1669 en 1671 gebouwd. Dat gebeurde in opdracht van (je raadt het misschien al) rijke Walen. Fransen die naar Nederland gevlucht waren omdat ze in hun thuisland vervolgd werden. Waalse kinderen waren niet welkom in de bestaande weeshuizen in de stad. Daarom bouwden ze er zelf één. In de jaren zestig werd het gebouw verkocht aan de Franse staat, waardoor het pand vandaag de dag nog bekendstaat als het Frans consulaat of cultureel centrum Maison Descartes. Maar zo'n zeven jaar geleden deed Frankrijk het gebouw vanwege bezuinigingen van de hand.  Sindsdien gebeurt er nog weinig in het Walenweeshuis en dat is van de buitenkant goed te zien. Er zitten verschillende scheuren in het metselwerk, de originele houten kozijnen rotten langzaam weg en bijna het hele gebouw is omheind met bouwhekken. 'Topmonument' Het is Walther Schoonenberg van de VVAB al jaren een doorn in het oog. Toen vorige week een stuk van de houten kroonlijst vanwege houtrot verwijderd moest worden, trok hij bij stadsdeel Centrum aan de bel. Schoonenberg noemt het Walenweeshuis "echt een topmonument." "Het is in een soort sober classicisme gebouwd, vergelijkbaar met het Paleis op de Dam. Qua architectuur is dit gebouw net zo belangrijk als andere iconen uit de Gouden Eeuw." Maar in tegenstelling tot veel andere rijksmonumenten is dit gebouw dus al decennialang niet onderhouden - volgens Schoonenberg al 30 jaar niet meer. "Dat begon dus eigenlijk al toen de Fransen het in bezit hadden. Ook in die tijd werd het gebouw liefdeloos behandeld." In 2017 werd het gebouw voor zo'n 9 miljoen verkocht, maar omdat die eigenaar het niet met de gemeente eens kon worden over een nieuwe bestemming, werd er niets gedaan om het pand op te knappen. En jaren geleden werd het pand opnieuw van de hand gedaan. De nieuwe eigenaren willen er een kantoorgebouw van maken. "Geen klassiek kantoorgebouw", verzekert Robin Junker van projectontwikkelaar Boelens de Gruyter. "Dus geen gesloten bastion waar je niet binnenkomt. Het moet iets worden waar ook buurtgenoten en andere Amsterdammers terechtkunnen." Noodwerkzaamheden Zulke beloftes heeft Schoonenberg vaker gehoord. Maar hij vertrouwt erop dat ze dit keer ook echt waargemaakt worden. "We zijn een stuk enthousiaster over de plannen die deze eigenaar heeft gepresenteerd", zegt hij daarover. Iets anders waar de erfgoedvereniging blij mee is: er zijn noodwerkzaamheden aangekondigd. Werkzaamheden die moeten voorkomen dat het pand verder achteruit gaat. "Alleen een oranje dekzeil op het dak kan al voldoende zijn om vocht uit het pand te weren." Vergunningen Na de noodmaatregelen is het de bedoeling dat het gebouw een serieuze opknapbeurt krijgt. Maar die komt er pas als de projectontwikkelaar en de gemeente het eens zijn geworden over bepaalde aanpassingen die het gebouw energiezuiniger en rolstoeltoegankelijk moeten maken. Over hoelang die gesprekken nog gaan duren, wil Junker nog geen uitspraken doen, maar hij verwacht niet dat het nog jaren gaat duren.  "Er had eerder ingegrepen moeten worden", vindt Schoonenberg, maar hij is blij dat er nu in ieder geval íéts gebeurt. "Daar ga ik in ieder geval vanuit. De staat van het pand is nu zo slecht, dat het onvermijdelijk is dat er iets gaat gebeuren."